دبیر، در نظام های آموزشی مبتنی بر فاوا دانش آموزان را در جهت نظم دهی به فرایند یادگیری، انجام پژوهش های مولد و هدایت آن ها به سوی منابع اطلاعاتی و تفسیری و در نهایت، در قضاوت و تصمیم گیری در مورد کیفیت و اعتبار اطلاعات به دست آمده از طریق فاوا، یاری میکنند. همچنین، به آن ها می آموزد که چگونه یافته های خود را به شکل سازنده به دیگران منتقل کنند. همچنین با بهره گرفتن از ابزار و امکانات چنین نظام آموزشی که ارائه اطلاعات به روش های مختلف (مانند درس افزارها) را ممکن میسازد، یادگیری را تسهیل و تقویت می کند (کنتس، ۱۳۸۲) و در محیط های یادگیری در هم تنیده که در آن ها از امکانات فاوا استفاده
می شود، نقش دبیران، لزوماً به متخصصان طراحی و تسهیل گران امر آموزش، تغییر مییابد (شهیدی، ۱۳۸۱).
در نهایت کاملا طبیعی است که زمانی که دانش آموزان نقش فعالی در فرایند یاددهی- یادگیری ایفا کنند، دبیران در نقش تسهیلگران آموزش، ظاهر میشوند. لازم به ذکر است با وجود تغییرات فناورانه در مدارس، دبیران برای کمک به دانش آموزان ناچارند از راهنمایی و روش های بسیاری برای گسترش آموزش بهره گیرند و از کتب علمی به عنوان منبع اطلاع رسانی ابتدایی استفاده کنند.
۶- تلفیق کننده متون و برنامه درسی با فاوا و اصلاح کننده آن از این طریق
دبیران آینده نه تنها باید در زمینه نحوه استفاده از فاوا در آموزش، مهارت لازم را کسب کنند، بلکه باید در مورد تلفیق متون درسی با فناوری اطلاعات و ارتباطات و تهیه برنامه درسی مبتنی بر آن بکوشند. بدین ترتیب، تغییر شیوه های ارتباطی و مکاتباتی در برنامه ریزی درسی، غیرقابل اجتناب خواهد بود. برنامه های توسعه بسیاری از کشورها با هدف ایجاد فرصت شناخت فاوا و آموزش روش استفاده از آن به دبیران و بیان این نکته که این پدیده میتواند با ایجاد انگیزش برای یادگیری در یاد گیرنده و اصلاح آموزش ها، کیفیت آموزشی را بهبود و توسعه بخشد؛ طراحی گردیده است.
وقتی لزوم به کارگیری فناوری های نوین در آموزش احساس می شود، مدیریت برنامه ریزی، باید چهارچوبی را برای توسعه امر آموزش طراحی و ارائه کند و زمینه را برای برداشت صحیح و کامل دبیران از نوآوری و فناوری فراهم کند. دبیران نیز در کنار آن ها میتوانند روش های نوآموزشی را در نظام آموزشی نوین، یافته و با بهره گیری از آن ها خود را خیلی سریع با آن روش ها و به کارگیری نرم افزارهای جدید هماهنگ کنند؛ در جهت ایجاد یادگیری عمیق قدم بردارند و از روش های فردی و گروهی بهره گیرند. آنان میتوانند روش های تدریس را اصلاح کرده و از تمرکز بر روی روش های قدیمی، امتحانات کتبی و موضوعاتی که تنها در چهارچوب کتاب درسی هستند، اجتناب کنند؛ تعیین زمان ارزشیابی ها را به عهده دانش آموز بگذارند تا در هنگامی که آمادگی کامل دارد، مورد ارزشیابی قرار گیرد؛ نگرش های آموزشی آینده را در دسته بندی درس افزارها به کار برند؛ روش های آموزشی را به شیوه ای طبقه بندی کنند که دانش آموزان با توجه به سبک های یادگیری خود و تنوع درس افزارها فرصت انتخاب داشته باشند (جاریانی، ۱۳۸۲).
۷- یاد گیرنده و پژوهشگر
دبیران در نظام نوین آموزشی، به منزله مطالعه کنندگان همیشگی کتاب و پژوهشگران متفکر در کلاس درس، در نظر گرفته میشوند.در نگرش ابزاری به فاوا در فرایند آموزشی (یکی از نگرش های رایج) که فناوری اطلاعات به عنوان ابزاری در کنار دیگر ابزارهای آموزشی به تسهیل امر یاددهی- یادگیری می پردازد، نظام آموزشی به مثابه انسانی در نظر گرفته می شود که دائما در حال توسعه و پژوهش است. یعنی عناصر آموزشی مانند دبیران در تمامی مراحل و مراتب، در خدمت این فرایند هستند و باید کاملا فعال، پویا و یاد گیرنده باشند تا بتوانند دانش آموز پژوهنده تربیت کنند و این از نتایج توسعه فاوا در امر آموزش است (طلایی،۱۳۸۲). استفاده از منابع اطلاعاتی، علمی و تحقیقاتی از طریق اینترنت موجب ایجاد یادگیری مؤثر در دانش آموزان و کمتر شدن بار آموزش مستقیم از دوش دبیران و ایجاد فرصت بیشتر برای پرداختن به کار پژوهش و بالا بردن استانداردهای آموزشی می شود (غنودی، ۱۳۸۱).
یکی از نتایج تشدید سرعت تغییرات فناوری اطلاعات،درک اهمیت این فناوری در فعالیت های پژوهشی است و در این مسیر، دبیران نیز همپای دانش آموزان به یادگیری می پردازند. آنان برای رشد حرفه ای و
بهره وری از فعالیت های خود، به منظور سهولت آموزش های مادام العمر و ادغام نقش دبیر و متعلم به دانش اندوزی در مورد رایانه و منابع فناوری مرتبط، همت می گمارند.
دامنه تحولات ناشی از فناوری اطلاعات و ارتباطات آن قدر وسیع است که به همان نسبت که میزان یادگیری و فعالیت دانش آموزان در کلاس درس را بالا میبرد، منجر به تغییر نقش و وظایف و حتی توسعه دامنه معلومات دبیران و مربیان نیز می شود. امروزه که بحث آموزش های مادام العمر و آموزش های عندالمطالبه (در زمان و مکان مورد نظر یاد گیرنده) مطرح است، دبیران و مربیان نیز باید همپای دانش آموزان از این امکانات جدید بهره مند شوند (دیلمانی، ۱۳۸۲).
۸- ایجاد کننده انگیزه در دانش آموزان
دبیران همواره به ارائه موادی برای آزمون و استفاده از راه هایی برای برانگیختن دانش آموزان نیاز دارند. آنان باید انگیزه، میل و رغبت مطلوب دانش آموزان را برای یادگیری، با بهره گرفتن از نرم افزارهای
رایانه ای و فراگیری موضوعات نو توسعه دهند و همچنین به توسعه اعتماد به نفس دانش آموزان از طریق یادگیری های مؤثر،که خود منجر به تقویت انگیزه می شود، به وجود آوردن برنامه های آموزشی مهیج در کلاس درس با بهره گرفتن از منابع خارج از محیط کلاس و مدرسه (مانند نرم افزارهایی برای تکمیل محتوای درس)، کمک به دانش آموزان برای حل مسائل، فرصت دادن به آن ها برای ارائه مجدد تکالیف و خلق کارهای نو به جای تنبیه و جریمه، تأکید بر فهم مطالب به جای تکرار و حفظ آن ها و تقویت سطح خودراهبری و انعطاف پذیری آن ها بپردازند.
دبیران باید با بهره گرفتن از ویژگی فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور ثابت عناصر آموزشی را در زمینههای کلیدی مراتب یادگیری به کار برند و برای بالا بردن سطح یادگیری، میل و رغبت دانش آموزان را تقویت نمایند. همچنین لازم به ذکر است در پژوهش ها به کارگیری فناوری اطلاعاتی و رایانه ای از نظر ایجاد انگیزش در دانش آموزان، مؤثر بوده اند (فهیمی، ۱۳۸۱). علاوه بر آن استفاده از رایانه را از عوامل تقویت خلاقیت، خودباوری (جاریانی، ۱۳۸۲) اعتماد به نفس و قدرت مقابله با مسائل (غنودی، ۱۳۸۱) در آن ها میباشد.
۹- ارائه دهنده موضوعات اخلاقی، قانونی و انسانی در زمینه استفاده از رایانه و فناوری